Ο Φατίχ Τας και οι Έλληνες εκδότες

Διάβασα αυτές τις μέρες στις ελληνικές εφημερίδες ότι ο Τούρκος εκδότης Φατίχ Τας αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο εξαετούς φυλάκισης επειδή μετέφρασε το βιβλίο του Νόαμ Τσόμσκι και του Έντουαρτ Χέρτμαν: «Η κατασκευή της Συναίνεσης. Η πολιτική οικονομία των ΜΜΕ», στον πρόλογο του οποίου ασκείται σκληρή κριτική στο τουρκικό καθεστώς για την πολιτική του απέναντι στους Κούρδους τη δεκαετία του ’90.
Ο Φατίχ Τας, ιδιοκτήτης των εκδόσεων «Αράμ», μαθαίνω ότι αντιμετωπίζει άλλες 21 διώξεις για παρόμοια ζητήματα και έχει ήδη καταδικαστεί πρωτοδίκως τρεις φορές. Η περίπτωση του Τας αποδεικνύει ότι οι εκδόσεις και η διακίνηση ιδεών σε συνθήκες ανελευθερίας είναι ένα επικίνδυνο για τους δημιουργούς εγχείρημα που πλήττει τον εφησυχασμό της υπάρχουσας τάξης.
Μ’ αυτά τα δεδομένα, αναρωτιέμαι αν η Ελλάδα έχει γίνει τόσο ανεκτική και δημοκρατική ώστε κανείς απ’ τους εδώ συναδέλφους του Φατίχ Τας δεν διώκεται ό,τι κι αν εκδίδει, αλλά όσο κι αν προσπαθώ δεν μπορώ να το δεχτώ. Άλλωστε, δεν έχουν περάσει και πολλά χρόνια απ’ τις τελευταίες διώξεις Ελλήνων εκδοτών (περιοδικών και βιβλίων). Απλώς νομίζω ότι με τον καιρό η νεογέννητη αστική μας «δημοκρατία» μεγάλωσε και πονήρεψε. Δεν χρειάζονται οι χοντράδες και οι βαρβαρότητες των ωμά ολοκληρωτικών καθεστώτων. Τα πράγματα μπορούν να γίνουν με περισσότερο τακτ και αβρότητα. Οι ενοχλητικές φωνές μπορούν να αντιμετωπιστούν προσωρινά δια της… σιωπής. Αργότερα, όταν οι ενοχλητικοί «αποδημήσουν εις Κύριον» και πάψουν να ζουν και να δρουν ανάμεσά μας μπορεί ακόμα και να τιμηθούν. Τις μεθόδους των σύγχρονων επιτροπών λογοκρισίας (των ΜΜΕ για όσους δεν κατάλαβαν) συμπληρώνουν οι όροι της οικονομίας της αγοράς, που έχουν αλώσει και την εκδοτική πιάτσα. Οι Έλληνες εκδότες -μεγάλοι και μικροί, εμπορικοί και «ποιοτικοί»- πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (πώς μπορούμε, για παράδειγμα, να λησμονήσουμε τον πολύτιμο «Έρασμο» του Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου!) τρέχουν αγωνιωδώς πίσω απ’ τα μπεστ σέλλερ. Και φυσικά παίζουν με τη σημαδεμένη τράπουλα του συστήματος. Όποιος δεν παίξει μ’ αυτούς τους όρους γρήγορα θα βρεθεί χρεοκοπημένος και αντί για τον Τούρκο δικαστή θα τον κυνηγά ο Έλληνας εφοριακός. Τα περιθώρια για να υπάρξουν πραγματικά ανεξάρτητοι, ενοχλητικοί εκδοτικοί οίκοι και έντυπα, που θα ταράξουν κάπως τα λιμνάζοντα πνευματικά νερά, ολοένα στενεύουν, αν δεν έχουν εκλείψει εντελώς. Όσοι θέλουν να μείνουν στο παιχνίδι βάζουν στο κρασί τους μπόλικο νερό, αναλωνόμενοι μεταξύ κοινοτοπίας και αρπαχτής. Οι υπόλοιποι τρώνε τις σάρκες τους.
Όσοι κάνουμε αυτή τη δουλειά, διαβάζοντας για τον Φατίχ Τας δεν μπορεί παρά να αναρωτηθούμε με ενοχές: -Μα καλά, εμείς εδώ τι διάολο κάνουμε;

Κώστας Δεσποινιάδης

(Πρώτη δημοσίευση, 14-7-2006.
Περιέχεται στο βιβλίο Πόλεμος και Ασφάλεια, εκδ. Πανοπτικόν, 2008)